Κυριακή ΙΑ! Ματθαίου

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ’ ΜΑΤΘΑΙΟΥ Ματθαίον ίη’ 23-35

Σάββατο, 3 Σεπτεμβρίου 2005

«Ουκ έδει και σε ελεήοαι τον σύνδονλόν σον, ως και εγώ σε ήλέησα;»  (Ματ#. ιη’ 33)

Α

ΑΝΑΞΙΟΣ της μεγαλοψυχίας του κυρίου του φάνηκε αγαπητοί μου αδελφοί ο δούλος της παραβολής πού ακούσαμε στο σημερινό ευαγ­γέλιο. Τεράστιο χρέος δέκα χιλιάδων ταλάντων του χά­ρισε ο βασιλιάς του κι όμως εκείνος για ασήμαντο ποσόν μόλις εκατό δηναρίων ρίχνει στη φυλακή κάποιο φτωχό συνάδελφο του.

Ή εξήγησης της παραβολής είναι γνωστή. Ό Χριστός θέλει να διδάξει την αρετή της ανεξικακίας Προβάλλοντας παρα­στατικά την ανεξάντλητη για τις ανθρώπινες πτώσεις ευσπλαχνία του Θεού, τονίζει την υποχρέωση να συγχωρούμε κι εμείς τα σφάλ­ματα των συνανθρώπων μας και να προσφέρομε πρόθυμα τη συγ­γνώμη μας σ’ αυτούς πού θεληματικά ή αθέλητα μας έβλαψαν.

Το αμείλικτο ερώτημα στο στενόκαρδο δούλο, «ο ΰ κ έδει και σε  έλεήσαι τον σύνδουλόν σο υ…», στην πρα­γματικότητα είναι ένα ερώτημα πού ο Θεός απευθύνει στον άν­θρωπο.

Δειλία η ηρωισμός;

Αναρίθμητες φορές στον αγώνα της ζωής δέχεται κανείς οδυνηρά χτυπήματα από τους συνανθρώπους του.

Βρίσκεται τότε ο πληγωμένος από την κακία των άλλων αγωνιστής μπροστά σε δυο εκ διαμέτρου αντίθετους δρόμους.

Ό ένας είναι αυτός της εκδικήσεως,

Ό άλλος της συγγνώμης

. Ό πρώτος φωτίζεται από τον παλιό νόμο πού συνιστά: «Ό φθαλμόν αντί οφ θ α λ μ ο ύ, οδόντα αντί ο δ ό ν τ ο ς… και τραύμα αντί τραύματος» (Έξόδ. κα’ 23).

Ό δεύτερος από την «καινή ε ν τ ο λ ή» της αγάπης που βρίσκει την ωραιότερη της έκφραση στα λόγια του Χριστού: «Ά γαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογεί­τε τους κατά ρ ω μένους υμάς, καλώς ποι­είτε τοις μισούσιν υμάς και π ρ ο σ ε ύ χ εσθε υπέρ των έπηρεαζόντων υμάς και δ ι ω κ όντων    υ μ ά ς»   (Ματθ. ε’ 44).

Από τους δυο τούτους δρόμους ό πιο δύσκολος είναι αυτός της συγγνώμης.

Παρά τους ισχυρισμούς του Νίτσε και άλλων παλιών και σύγχρονων οπαδών της βίας, ότι δήθεν ή συγγνώμη στους εχθρούς είναι δείγμα δειλίας και ανανδρίας, ή πραγματικό­τητα μαρτυρεί πώς χρειάζεται μεγάλη δύναμης και ηρωισμός, για να τείνει κανείς χέρι φιλίας στον εχθρό του.

Ό σκληρότερος από τους αγώνες του άνθρωπου είναι εκείνος πού γίνεται μέσα του, με αντίπαλο τον ίδιο τον εαυτό του.

Γιά να μπορείς να συγχωρείς, πρέπει να έχεις νικήσει τον εαυτό σου.

Είναι ανήφορος ό δρόμος της συγγνώμης, γι’ αυτό λίγοι τον βαδίζουν.

Οί πολλοί ακολουθούν τη φωνή τοϋ ενστίκτου, πού προστάζει εκδίκηση, και σαν τους σκορπιούς ανταποδίδουν με μανία τά κτυπήματα πού δέχονται.

Ό Χριστός θέλει τους οπαδούς του γενναίους και τους ζητά να ακολουθήσουν το δύσκολο δρόμο.

Πρώτα – πρώτα γιατί απ’ αυτό τό δρόμο μπορούν νά φτάσουν κοντά στο θεό, κι υστέρα γιατί με τή συγγνώμη και την αγάπη στον εχθρό ο άνθρωπος γίνεται ικα­νός νά ανοικοδόμηση τά ερείπια πού συσσωρεύει στον κόσμο ή κακία.

Ή θεολογική διάστασης της συγγνώμης

Ό άνθρωπος, πλασμένος «κ α τ’  ε ι κ ό ν α» του Δημι­ουργού του, έρχεται στον κόσμο με την αποστολή και τή δυνατό­τητα να «ο μ ο ι ωθ ή» με τον Θεό.

Με την αγάπη εκπληρώ­νει την αποστολή του και κάνει τούτη τή δυνατότητα πραγματικό­τητα, αφού συμφωνά μέ την υπέροχη διατύπωση τοΰ Αγίου Ιωάν­νου του Θεολόγου «ό θεός αγάπη έ σ τ ι ν» (Α’ Ίωάν. δ’ 8).

“Αν ή αγάπη είναι ο δρόμος για να φτάσει κανείς στο Θεό, ή συγχώρησης είναι το πρώτο βήμα στο δρόμο της αγά­πης. Εκείνος που είναι ανίκανος να συγχωρεί, είναι ανίκανος και να αγαπά.

Προσφέροντας συγγνώμη στον εχθρό του ο άνθρωπος μιμείται τό Θεό, πού πρώτος έδωσε τό παράδειγμα, μέ μια μονα­δική και ανεπανάληπτη πράξη συγγνώμης

Με τή σάρκωση και τή σταυρική θυσία του Χριστού.

Τό αποκορύφωμα τούτης της θεϊκής ανεξικακίας είναι τα λόγια του Θεανθρώπου για τους σταυρωτάς Του τη φρικτή ώρα του πάθους Του, λόγια προσευχής και συγ­γνώμης: «πάτερ, α φ ε ς αυτοί ς’ ου γαρ ο ί-δασι τί ποιοϋσι» (Λουκ. κγ’ 34).

Από τότε ο Θεός δεν έπαψε να αντιμετωπίζει μέ την ίδια αγάπη ακόμα και τα πιό μεγάλα ανθρώπινα σφάλματα.

Γι’ αυτό ή συγχώρησης προς τους εχθρούς μας δεν είναι παρά φτωχό αντίδωρο της μεγάλης συγ­γνώμης Εκείνου σ’ εμάς.

* Ας μη νομισθεί όμως μέ τούτο πώς ό Θεός έχει ανάγκη να του προσφέρομε αντάλλαγμα για την αγάπη Του.

Μας την πρόσφε­ρε και εξακολουθεί να τήν προσφέρει δωρεάν.

“Αν ζητά να συγχωρούμε, τό κάνει ό’χι για τή δική Του ικανοποίηση, άλλα για τή δική μας καταξίωση, αφού αγαπώντας τους εχθρούς μας αποκτούμε την καλύτερη εμπειρία της υΐϊκής μας σχέσεως μαζί Του.

Τούτη τήν αλήθεια εκφράζει ο λόγος του Χριστού: «Ά γ α π α τ ε τους εχθρούς ύμώ ν… ό π ω ς γένησθε υ ί ο ί του πατρός υμών του εν τοις ουρανοί ς» (Ματθ. ε’ 44 –45)

Ή κοινωνική  διάστασης της  συγγνώμης

Πέρα απ’ αυτή την θεολογική κάπως διάσταση της συγγνώμης υπάρχει και κάποια κοινωνική διάστασης σ’ αυτήν, πού ό άνθρω­πος τής πρακτικής και ωφελιμιστικής εποχής μας πρέπει ιδιαίτερα να προσέξει.

Τα ανθρώπινα προβλήματα, είτε ατομικά είτε κοινω­νικά είναι, δεν λύνονται με την εκδίκηση.

Δεν σταματά με την ανταπόδοση το κακό. Αντίθετα, πολλαπλασιάζεται.

Τα ερείπια πού συσσωρεύει στον κόσμο ή κακία δεν οικοδομούνται με αλλά ερείπια πού θα πρόσθεση ή εκδίκησης.

Εφαρμόζοντας την φιλοσοφία του «όφθαλμόν αντί οφθαλμού» στο τέλος μένουν όλοι τυφλοί.

Ή ι­στορία είναι γεμάτη από καταστροφές ατόμων και λαών, πού ακο­λούθησαν τούτο τον απατηλό δρόμο.

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ό Μαρτΐνος Κίγκ, πού πλήρωσε μέ τή ζωή του τόν αγώνα του εναντίον τής βίας:

«Ανταποδίδοντας μίσος γιά το μίσος, πολλαπλασιάζομε το μίσος, προσθέτοντας σκοτάδι ακόμα πιο βαθύ σε μια νύχτα πού ήδη δεν έχει άστρα.

Τό σκοτάδι δεν μπορεί να διώξει το σκοτάδι.

Μόνο τό φως τό μπορεί Ή κακία Δαν μπορεί νά διώξει τήν κακία.

Μόνο ή αγάπη τό μπορεί.

Ή κακία πολλαπλα­σιάζει τήν κακία, ή βία πολλαπλασιάζει τή βία, ή σκληρότης πολ­λαπλασιάζει τή σκληρότητα…

Μόνο μέ τό καλό έχομε ελπίδες νά νικήσομε τό κακό.

Μόνο μέ τήν αγάπη θα μπορέσομε νά διώξομε τό μίσος».

Ή προσφορά συγγνώμης στον εχθρό μας δίνει, τέλος, ακόμα μιά μοναδική δυνατότητα:

Νά μεταβάλλομε τους εχθρούς σε φί­λους.

Εκείνος πού εκδικείται τόν εχθρό του δέν απαλλάσσεται άπ’ αυτόν. Απλώς ικανοποιεί τόν προσωπικό εγωισμό του.

Ό εχθρός γίνεται χειρότερος και περιμένει τήν ευκαιρία νά ανταποδώσει τήν εκδίκηση.

Ό πιο σίγουρος τρόπος απαλλαγής από έναν εχθρό εΐναι ή απαλλαγή άπό τήν εχθρότητα.

Κάνοντας φίλο τόν εχθρό σου, τότε τόν έχεις νικήσει πραγματικά, τόν έχεις εκμηδενίσει.

Είναι τούτη ή μόνη έκδίκησις πού επιτρέπει ό Χριστιανισμός.

Κάποτε μιά κυρία ρώτησε τόν Αβραάμ Λίνκολ πώς μπο­ρούσε νά μιλά μέ τόση καλοσύνη γιά έναν άσπονδο εχθρό του.

Και εκείνος της απάντησε:  «Κυρία μου, ό καλύτερος τρόπος νά εξαφανίζω τους εχθρούς μου είναι νά τους κάνω φίλους μου».

Αγαπητοί μου αδελφοί,

διηγούνται ο! παλιοί συναξαρισταί, πώς όταν ό “Άγιος Κυπριανός, επίσκοπος Καρχηδόνος, επρόκειτο νά θανατωθεί με αποκεφαλισμό, υστέρα από πολλά βασανιστήρια, ζήτησε από τους δικούς του και έδωσαν ένα χρυσό νόμισμα στον δήμιο του.

“Ύστερα τον ευλόγησε με πατρική στοργή και γονάτισε για νά δεχθεί άπό τά χέρια του τό θανατηφόρο κτύπημα,

Συγκλονιστικό πραγματικά παράδειγμα ανεξικακίας!

Και δεν είναι μο­ναδικό.

Ή. Εκκλησιαστική Ιστορία είναι γεμάτη από τέτοια συγ­κινητικά παραδείγματα αγάπης στους εχθρούς, που αντιγράφουν του Χριστού το παράδειγμα.

Από τον πρωτομάρτυρα Στέφανο ως τους σύγχρονους αγνώστους μάρτυρες της Αλήθειας. Στην αδικία, την καταπίεση και το διωγμό, πού δέχονται από ποικιλώνυ­μους δυνάστες σε Δύση και σε Ανατολή, αντιτάσσουν οι μάρτυρες αυτοί τη χριστιανική συγγνώμη, επαναλαμβάνοντας τά λόγια του Αποστόλου: «Λοιδορούμενοι ευλογούμε ν, διωκόμενοι άνεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλούμε ν»    (Α’ Κορινθ. δ’ 12).

“Ας μιμηθούμε τό παράδειγμα τέτοιων ηρώων, βαδίζοντας τον ίδιο ανηφορικό δρόμο.

“Όσο βαθιές κι αν είναι οί πληγές μας, ας προσφέρομε τήν αγάπη μας σ’ αυτούς πού μας έκαμαν νά πονέσομε.

Μόνον έτσι θά έχομε τό δικαίωμα νά ονομαζόμαστε Χρι­στιανοί, φορείς καί συνεχιστές της συγγνώμης πού οι ρίζες της βρίσκονται στον ποτισμένο με το αίμα του Χρίστου Γολγοθά.

Αρχ. Γερβάσιος Παντοκρατορίτης